Een stoomcursus Nederlands

Voor 114 studenten was maandag 8 augustus geen vakantiedag. Zij begonnen met een stevig ontbijt aan de Zomercursus Nederlands van de Taalunie in het Universitair Centrum voor Talenonderwijs (UCT) van de Universiteit Gent. Dat betekent: twee weken vol colleges, bezoeken, lezingen en opdrachten.

Toekomstige beroepseisen

De Taalunie schreef vorig jaar een aanbesteding uit voor een Zomercursus nieuwe stijl. 'Hun eerste vraag was wat de meerwaarde van zo'n cursus zou kunnen zijn', zegt Catherine Verguts van het UCT, dat de opdracht uiteindelijk kreeg. 'Ze wilden de cursus zoveel mogelijk vanuit de toekomstige beroepseisen van de studenten opvatten.' 

De deelnemers moeten verschillende werelden leren kennen.

Economische insteek

Uit enquêtes bleek dat de oud-studenten van de vroegere zomercursussen voornamelijk in het bedrijfsleven terechtkwamen, en een tweede grote groep in de vertalingen. 'We kwamen uit bij vier professionele trajecten', zegt Verguts. 'Vertalen, uitgevers en bedrijfswereld'; 'media, politiek en diplomatie'; 'kunst, literatuur en cultuur' en 'taalkunde, literatuurwetenschap en didactiek'. Studenten komen niet alleen meer om hun taalvaardigheid te verbeteren en cultuur op te snuiven; er is een economische insteek bijgekomen. Dus wordt er van de studenten een hoger niveau verwacht. Ze moeten al een idee hebben waar ze met het Nederlands naartoe willen.'

Voortraject

Een van de belangrijkste vernieuwingen dit jaar is het voortraject dat de studenten achter de computer doorliepen. 'Het voortraject was toch twintig uur zelfstandig werken. Studenten kozen één van de vier trajecten, maar er waren ook een paar opdrachten die iedereen moest vervullen. Interculturele communicatie is een rode draad in deze Zomercursus. De deelnemers moeten verschillende werelden leren kennen, met eigen ogen zien waarin de bedrijfscultuur in Vlaanderen en Nederland verschilt van die in hun eigen land, maar ze moeten natuurlijk ook hun medecursisten leren kennen.'

Het lijkt een detail dat Suske en Wiske in het Engels Luke en Lucy heten, maar het is wel levende cultuur.

Populairste familienamen

Het eerste luik dat iedereen volgde, omvatte vooral opdrachten met meerkeuzevragen. 'Weggelaten zinnen uit juryrapporten aanvullen. Dingen opzoeken in een databank. Weten dat er databanken bestaan als DynaSAND, met dialecten en dialectwoorden, is ook belangrijk. Opzoeken welke de populairste familienamen zijn in Nederland en Vlaanderen in de databank met familienamen: het is informatie die vaak nieuw is voor studenten en die je waarschijnlijk niet in een universitaire cursus leert.'

Happy

Het bronmateriaal was divers: filmportretten van vertalers die vertellen over hun werk, een artikel over het vertalen van strips met de veelzeggende kop 'Help! Het ballonnetje is te klein'. Het lijkt een detail dat Suske en Wiske in het Engels Luke en Lucy heten, maar het is wel levende cultuur, denkt u maar aan het ongenoegen van de fans van Asterix toen de bard Assurancetourix opeens Kakofonix ging heten. En omdat vertalen voor het bedrijfsleven heel anders is dan literair vertalen, mochten de studenten ook een Nederlandse versie proberen te maken van Pharrell Williams' 'Happy'.

We kregen achteraf een spontaan vergelijkend taalonderzoek in de chat tussen Poolse, Hongaarse, Indonesische en Duitse studenten.

Voor de keuzetrajecten lagen meer open taken klaar, waarin de studenten moesten schrijven en argumenteren, bijvoorbeeld over de stelling 'als je voor kinderen vertaalt, vertaal je ook voor de ouders die meelezen'. Wie literatuurstudies koos, kreeg twee vertalingen voorgeschoteld van hetzelfde sonnet van Shakespeare en mocht de keuzes van de vertalers vergelijken. In een van de video-opdrachten stellen cursisten hun favoriete Nederlandse gedicht voor. Uiteraard passeerden de klassiekers de revue, zoals 'Jonge sla' van Rutger Kopland of 'Het kind en ik' van Martinus Nijhoff. Verguts toont een verrassender keuze: een student draagt met een heel licht accent 'Net als ik zeg' van Hans Faverey. 'Je voelt dat je hier al in het keuzetraject zit.'

Spontaan 

De deelnemers wachtten overigens niet op de open opdrachten om online gesprekken aan te knopen. 'Ik herinner me een opdracht over dialectonderzoek', zegt Verguts. 'Studenten kregen zes woordvolgordes en moesten aangeven welke correct zijn in het Nederlands. We kregen achteraf een spontaan vergelijkend taalonderzoek in de chat tussen Poolse, Hongaarse, Indonesische en Duitse studenten.'

De grote drie

Het Talencentrum in Tilburg leverde een deel van de opdrachten. 'We willen uiteraard een evenwicht in de Vlaamse en Nederlandse inbreng, in de webcolleges, in de oefeningen, in interviews en teksten', zegt Verguts. 'In elk traject zit er bijvoorbeeld een webcollege van veertig minuten tot een uur. Dit college voor de cursisten 'media, politiek, diplomatie' is in Tilburg gemaakt: een lezing van de cultuurhistoricus Sander Bax over literatuur in het mediatijdperk. Theoretisch en dus stevig werken voor de studenten, al hebben we de video's soms wat geredigeerd. Je kunt de studenten vooraf een lijst geven van de begrippen die zeker aan bod zullen komen in de les, en waar Ronald Giphart het had over de 'grote drie', hebben we toch maar een foto van W.F. Hermans, Harry Mulisch en Gerard Reve in de video gestopt.'

Het voortraject was een hit. 'De gemiddelde score op de opdrachten was 85 procent, we zagen online vaak dat studenten de oefeningen opnieuw maakten. Het zijn gemotiveerde kandidaten.'

Je weet nooit wat buitenlandse studenten het meest zal opvallen: Chinese studenten zijn bijvoorbeeld altijd verbaasd dat winkels hier niet langer open zijn.

Verbaasd

Deze week krijgen ze rondleidingen, lezingen en workshops. 'We bezoeken onder meer het Huis van de Democratie in Den Haag, omdat we niet alleen op cultuur mikken, en het stadsmuseum STAM in Gent. We zoeken een meerwaarde tegenover wat ze thuis kunnen zien: over de Gouden Eeuw is er overal informatie te vinden, met debatten over hedendaagse kunst worden ze minder vaak geconfronteerd, dus krijgen ze ook een workshop over hedendaagse kunst.' Om zeker ook het leven van alledag te ervaren, gaat elke student eten bij een gastgezin. 'Dat is altijd een eye opener. Je weet nooit wat buitenlandse studenten het meest zal opvallen: Chinese studenten zijn bijvoorbeeld altijd verbaasd dat winkels hier niet langer open zijn.'

Boeken die je gelezen moet hebben

De tweede week van de Zomercursus draait helemaal rond de stage. 'De cursisten gaan bij 43 bedrijven aan de slag. We hebben hun allemaal gevraagd om de twee dagen stage niet te vrijblijvend te maken maar er echt een invulling aan te geven. De bedrijven zagen het ook als een kans om iets bij te brengen. De haven van Gent vroeg bijvoorbeeld meteen of we ook Britse studenten hadden dit jaar: in dat geval zouden ze de protocollen voor transport tussen Groot-Brittannië en de Schengenzone laten zien. Een bibliotheek vroeg aan zijn stagiairs om een lijst te maken van tien boeken uit hun moedertaal die iedereen gelezen zou moeten hebben.'

'Niet elke buitenlandse student Nederlands doet onderzoek naar de Vlaamse primitieven', zegt Verguts. 'Veel studenten leren Nederlands om een interessantere baan te vinden – ik denk dat Nederlandstaligen vaak onderschatten wat kennis van het Nederlands in het bedrijfs- en beroepsleven wereldwijd kan betekenen.'