Het Nederlandse lied kun je leren

In Eindhoven zit een Heavy Metal-opleiding, in Utrecht kun je hiphop-artiest worden. Bij mbo-instelling Rijn IJssel wilden ze ook zo’n specialisatie aanbieden, om zo de arbeidsmarkt beter te bedienen én studenten meer keuze en kansen te geven. Een speurtocht door het werkveld leidde naar het Nederlandse lied.

‘Nederlandstalige muziek is een gigantische markt, maar er zijn nog geen specifieke opleidingen voor’, zegt Adri Bressers, clusterdirecteur Creatieve Industrie bij Rijn IJssel. Hij praatte met mensen uit het werkveld en was overtuigd: in dit gat moest Rijn IJssel springen. In december was Bressers nog te gast bij het Mega Piraten Festijn in het Gelredome. ‘Met dertigduizend mensen was het stijf uitverkocht.’

‘Luister maar eens naar de radio; sommige liedjes zingen lekker weg, maar zijn tekstueel tenenkrommend.'

Populair

Bressers is van mening dat Nederlandstalige muziek altijd wel populair is geweest. ‘Kijk naar studentenverenigingen: als in hun kroegen het Nederlandse lied klinkt, gaan alle remmen los. Dan gebeurt er iets. Wel is het zo dat volkszangers als Hazes vroeger meer gezien werden als iemand die je maar een beetje op afstand moest houden. Tegenwoordig is hij een icoon.’ Nu is alle gêne er vanaf en luisteren mensen uit alle lagen van de maatschappij graag naar uiteenlopende Nederlandstalige liederen. Bressers: ‘In tijden van onrust en onveiligheid, houden mensen vast aan hun eigen identiteit.’

Ondernemerschap

Wat de reden ook is; met Nederlandstalige muziek kun je een goede boterham verdienen. En als soloartiest relatief een stuk beter dan als band. ‘Als je het goed doet, kun je voor een optreden wel zeshonderd euro per optreden ontvangen’, vertelt Bressers. ‘Als je dan uitgaat van veertig optredens per jaar, heb je een aardig inkomen.’ Rijn IJssel stoomt studenten in drie jaar klaar voor deze markt door ze allereerst te leren hoe ze hun stem moeten gebruiken. ‘Want we kennen allemaal de verhalen over de poliepen die je stem al na vijf maanden in de vernieling kunnen helpen.’ Maar met alleen zingen kom je er niet. Omgaan met geld, belasting, rechten en plichten, contracten en ondernemerschap zijn van wezenlijk belang. ‘Er zijn voorbeelden genoeg van zangers die failliet gingen door gebrek aan zakelijke kennis’, weet Bressers. Verder krijgen studenten ook de in Nederland landelijk verplichte mbo-vakken als Nederlands, Engels en rekenen.

Jan Hautekiet: 'Bedenk wel dat een opleiding maar zo goed is als de mensen die de lessen geven, en dat de muziekmarkt niet onbeperkt kan groeien.'

Pakkende liedtekst

Op de School van het Nederlandse Lied gaat de beheersing van het Nederlands nog een stuk verder. Bressers: ‘Luister maar eens naar de radio; sommige liedjes zingen lekker weg, maar zijn tekstueel tenenkrommend. Wij willen dat onze studenten in correct Nederlands liedjes kunnen schrijven. Daarom doceert een docent tekstschrijven hoe je een pakkende liedtekst maakt, welke zinsneden wel en niet goed vallen en hoe je moet rijmen.’

Kritiek

We zijn niet de eersten die Bressers interviewen. Dat er zo veel media-aandacht zou komen voor zijn nieuwe opleiding, had Bressers niet verwacht. Iedereen had er ineens een mening over en niet altijd een positieve. Veel levensliedzangers, zoals Frans Duijts en Corry Konings, vinden dat het levenslied niet is aan te leren. Liederen komen uit je hart en met talent word je geboren, is hun opvatting. Bressers kent de geluiden. ‘Vijftig procent van de zangers plaatst kanttekeningen bij onze opleiding, de andere helft vindt het een goed initiatief.’

Of de nieuwe Hazes of Borsato er al tussen zit? Lastig te zeggen.

Zuiver zingen

Bij Rijn IJssel zijn ze van mening dat je nog heel veel bij kunt leren qua zingen, maar wél een basisniveau moet hebben. ‘Zuiverheid is een vereiste.’ Daarom zijn er audities met twee zangdocenten als beoordelaars. Auditanten zingen twee bekende Nederlandstalige nummers, omdat de commissie dan goed het zangniveau kan beoordelen. Daarnaast kiezen de docenten zelf een lied dat de student mee moet zingen. Clusterdirecteur Bressers schat in dat de helft van de auditanten afvalt en dat hij met twaalf studenten kan starten.

Groei

Uiteindelijk moet de opleiding groeien naar klassen met twintig studenten, dus zestig studenten in totaal. Die kunnen als het aan Bressers ligt allemaal als zanger hun eigen broek ophouden. Of de nieuwe Hazes of Borsato er al tussen zit? Lastig te zeggen, vindt de directeur, maar supersterren opleiden is niet per se het doel van de opleiding. Als ze straks maar aan de slag kunnen, rond kunnen komen en dus het uitgaansleven gaan verrijken met klassiekers én een eigen repertoire.

Geen taboe

Tot zover Nederland. Is een dergelijke opleiding ook denkbaar in Vlaanderen? We vroegen het radiomaker en musicus Jan Hautekiet, een groot pleitbezorger voor het Nederlands en Nederlandstalige muziek. ‘In Vlaanderen is Nederlandstalige muziek altijd populair geweest’, stelt hij. ‘Dat is in golven gegaan, vanaf de jaren zeventig met de kleinkunstenaars – Verminnen, De Bruyne, Van het Groenewoud, daarna via groepen als Arbeid Adelt, Noordkaap, Gorki, De Mens en de jongste jaren met dialectzangers als Tourist LeMC, Het Zesde Metaal, Flip Kowlier, tot de hele eigentijdse klankkleur van Bazart. Het is allang geen taboe meer om naar het Nederlands te grijpen.’

Een opleiding voor het Nederlandstalige lied geeft hem wel een dubbel gevoel. ‘Ik heb een heel gemengde relatie met muziekopleidingen. Aan de ene kant wilde ik dat we die veertig jaar geleden ook al hadden gehad. Er is helemaal niets tegen een opleiding die je leert liedjes te schrijven in je eigen taal. Maar je kunt je wel afvragen wat de markt nog aankan en of zo’n opleiding niet te specialistisch is. We hebben in België voor mijn gevoel al behoorlijk veel muziekopleidingen, het Nederlandstalige lied daarin als specialiteit, daar is natuurlijk niets op tegen. Maar bedenk wel dat een opleiding maar zo goed is als de mensen die de lessen geven, en dat de muziekmarkt niet onbeperkt kan groeien.’