Slongs Dievanongs: ‘We moeten investeren in dialect’

‘Een actie tegen pesten moet cool zijn, vond de Vlaamse kinderomroep Ketnet en ze zochten iemand die stoer was. Zo kwamen ze bij mij uit en ik heb direct ja gezegd. Het is belangrijk om kinderen een beetje haar op hun tanden te geven. De opname van de clip Move tegen pesten was voor mij een hele ervaring. Ik had mijn stukje geschreven – in het Antwerps natuurlijk en plots kwamen ze mij vertellen (spreekt plots heel keurig Nederlands) ‘dat ik ook het refrein moest meezingen’. Ik direct: ‘Wa?! In het AN? Ik weet niet of ik dat kan.’ (lacht).

'Zelfs kleine West-Vlamingen proberen Antwerps te praten. Schitterend.’

Grensoverschrijdend dialect

‘Het is nog allemaal goed gekomen. Ik vond het zeer knap van de VRT dat ze mijn stukje in het Antwerps toelieten. Dialect is geen onderdeel van hun policy. Wat ook logisch is, ze representeren heel Vlaanderen. Maar het effect is wel zeer leuk. Sinds de Move tegen Pesten krijg ik filmpjes toegestuurd van kinderen die het liedje meezingen. Zelfs kleine West-Vlamingen proberen Antwerps te praten. Schitterend.’

‘Vaak is er enige rivaliteit tussen de verschillende dialectgebieden. Maar ineens werkt een dialect grensoverschrijdend. Ik hoop dat de VRT hetzelfde doet met de andere dialecten. Kinderen moeten AN kunnen spreken, maar ze mogen hun dialect niet verloochenen.’

Klassenverschil

‘Dialect heeft nog steeds een negatieve bijklank. Er is gewoon nog altijd een onuitgesproken klassenverschil. (in Frans accent) De bourgeoisie spreekt encore een beetje le français; (in het AN) de gewone mens praat AN, (Antwerps accent) en het plebs klapt dialect. Ze maken ons wijs dat het klassensysteem weg is, kijk dan ook niet neer op het dialect. Bekijk het als een deel van je cultuur.’

‘Waarom wordt er trouwens niet meer zorg besteed aan de dialecten? We geven miljoenen uit aan het Antwerpse stadsmuseum MAS, terwijl het Antwerpse dialect even belangrijk is voor onze cultuur. Ik zou het leuk vinden als ze in scholen een cursus dialect zouden geven. Zo leeft dat weer verder. Als ze mij vragen, zou ik zeker langskomen om even les te geven. Dan moeten ze wel mijn collega’s van Hof van Commerce vragen voor het West-Vlaams, want dat spreek ik niet (lacht)!’

'Ik vind AN prachtig. Maar het is mij te afstandelijk.’

Is dat dan de reden waarom je in het dialect zingt?

‘Initieel maak je muziek voor jezelf. Als je alleen muziek maakt voor  iemand anders, dan ben je met een commercieel product bezig. Je wil natuurlijk wel dat iedereen je hoort en leuk vindt, maar daar dat is niet mijn eerste doel.’

‘Ik heb net een project uitgewerkt, Moeder waarom leven wij?, rond teksten van de negentiende-eeuwse Antwerpse schrijver Lode Zielens. Als ik die teksten in het Algemeen Nederlands moet zingen, zou dat niet dezelfde body hebben als wanneer ik ze in het Antwerps breng. Nu kan ik er meer persoonlijkheid en emotie in leggen. Die taal staat ook dichter bij de mensen. Als je over het werkvolk spreekt en zingt, staat het AN er ver van af. Zeker in die tijd, er was geen enkele arbeider die het machtig was. Ik vind AN prachtig, ik heb veel bewondering voor mensen die het vlot spreken. Maar het is mij te afstandelijk.’

Heeft de bijna vergeten Lode Zielens ons nog iets te vertellen?

‘Ik ben een kind van Sint-Andries (*), net als Lode Zielens. Hij is nu 70 jaar dood en ze hebben mij gevraagd of ik iets kon doen met zijn teksten. Ik heb dat eens bekeken. Met de inhoud kon ik heel wat doen, maar die teksten…  ze waren geschreven in ouderwets Nederlands, die zinnen zijn bijna onverstaanbaar. Ik heb dan samen met de hiphoppers van Halve Neuro vijf nummers over die onderwerpen geschreven en de teksten onder handen genomen. Ik heb mijn best gedaan om die in het correct ‘Antwaarps’ te schrijven. Op de site www.antwerps.be staan de juiste schrijfwijzes van alle oe’s en aa’s.’

'Wie weet gaan jongeren zelf op onderzoek en krijgen ze zo meer interesse in onze geschiedenis.'

Warm

‘Het was heel fijn om met die taal te werken. Er staan een hoop letters op een blad en daar moet je het mee doen. Door die letters op te nemen kom je in de schrijver zijn leefwereld. Het zou fijn zijn om jongeren op deze manier in zijn leefwereld te betrekken. Lode Zielens en kunstgeschiedenis in het algemeen is op school een droge brok leerstof. Maar als we jongeren kunnen warm maken voor oude schrijvers is dat mooi meegenomen. Als ze ontdekken dat Zielens een schrijver van bij ons is, kunnen we hen misschien makkelijker mee krijgen. Dit kan ook leuk zijn om in scholen mee te werken. Wie weet gaan jongeren zelf op onderzoek en krijgen ze zo meer interesse in onze geschiedenis. ‘

Je krijgt niet altijd zo’n project aangeboden. Waarin vind je anders inspiratie?

‘Ik zag een meisje op de tram zitten met een hoofddoek. Zij werd druk bekeken en plots kreeg ik het zinnetje in mijn hoofd: ‘Ik ben gesluierd, niet geblinddoekt.’ Dat is een fijn zinnetje om iets mee te doen rond de hoofddoekenproblematiek. Wat trouwens helemaal geen problematiek is. Die meisjes kiezen daar zelf voor, hoe kom je erbij dat er een probleem is? Van dat ene zinnetje kan je een hele tekst maken. Zij ziet ook hoe mensen naar haar kijken. Dat maakt dat ze dubbel zo moedig is, want ze weet dat ze veroordeeld wordt voor haar overtuiging. Inspiratie komt soms door zulke momenten.‘

‘Een andere keer spraken twee vrouwen met hoofddoek me aan op de tram. Ze zeiden dat ik goed bezig was en dat ik eens een liedje moest schrijven over alleenstaande moeders. Met dat project rond Lode Zielens moest ik weer aan hen denken. Maar ik kreeg bijvoorbeeld ook te horen dat ik de ‘tolk van ’t volk’ ben. Ja, daar kon ik ook mee werken. ‘

Je kaart dus vaak maatschappelijke kwesties aan. Wil je de wereld verbeteren met je liedjes?

‘Ik wou de wereld altijd al verbeteren. In het nummer Lacht nor mij heb ik het over een reis door mijn eigen geweten. Wanneer je klein bent is alles tof en plezant. Dan word je ouder en je ziet op het nieuws kindjes met dikke buiken door ondervoeding en vliegen in hun ogen. Je roze ballon wordt doorgeprikt, je gaat mee betogen. Als je wat ouder wordt, vergeet dat weer. Je moet werken, je moet dit, je moet dat,… en plots ben je die strijdlust kwijt. ‘

‘Door het project rond Lode Zielens kwam mijn gevoel voor rechtvaardigheid weer naar boven. Ik was mijn strijdvaardigheid en liefde voor Jan met de pet misschien een beetje kwijt, maar ik heb die daarin terug gevonden. Dat vuur is weer in mij aangewakkerd. De uitbuiting van de werkman bestaat nog steeds, alleen is de illusie dikker. We gaan drie weken op vakantie, we hebben een auto, maar of het echt beter is…’

‘Ik wou daar niet mee blijven zitten, maar iets terug doen voor de mensen. Ondertussen heb ik dat gevoel in mijn onderbuik weer om iets te doen aan die ongelijkheid. Dus ja, ik wil de wereld verbeteren. Maar dat kan al gebeuren door gewoon een glimlach op je gezicht. Beetje bij beetje komt alles goed. ‘

(*) Sint-Andries: bekende volkse wijk in Antwerpen