" 
Waarom we niet 'scrabblen' en 'recycelen'
Al zo ongeveer vanaf het ontstaan van het Nederlands, ruim 1500 jaar geleden, heeft onze taal woorden uit andere talen gehaald. We noemen dat leenwoorden, maar eigenlijk is dat een verkeerde term, want we lenen ze niet echt. We pakken ze op uit een andere taal, gebruiken ze, passen in de loop van de tijd vaak de klank en de spelling en soms ook de betekenis aan en in de meeste gevallen geven we ze nooit meer terug.
Als iemand zo met je fiets omging, dan zouden we dat zeker geen lenen noemen. Maar goed, 'steelwoorden' klinkt nu eenmaal veel onaardiger dan 'leenwoorden'.
We hebben in de afgelopen eeuwen woorden geleend uit alle mogelijke talen. Veel komt uit het Latijn (boter, kaas, muur, wijn), maar het Italiaans (firma, kwartaal, saldo), het Frans (bureau, humeur, paraplu) en het Duits (kachel, ober, schwalbe) hebben eveneens flink bijgedragen aan de uitbreiding van onze woordenschat. Ook uit talen als het Fins (sauna), het IJslands (geiser) en het Zweeds (ombudsman) hebben we, al dan niet direct, woorden ‘geleend’.
Tegenwoordig halen we de meeste leenwoorden uit het Engels. Zo werd in 1957 het woord scrabble - ‘woordenspel met letters’ - aan het Engels ontleend. In dezelfde vorm is het in het Engels ook een werkwoord: to scrabble, scrabble spelen. In het Nederlands bleef de spelling van het zelfstandig naamwoord hetzelfde als in het Engels: scrabble. De spelling van het werkwoord werd echter aangepast aan het Nederlandse systeem en hierbij kwam er een e tussen de bb en de l te staan, net als in Nederlandse woorden als babbelen, hobbelen en knabbelen. Scrabble spelen heet in het Nederlands dus scrabbelen. Vergelijkbare voorbeelden van dit proces zijn settelen uit to settle (zich vestigen) en battelen uit to battle (vechten).
Een leenwoord dat niet op deze manier aan het Nederlands kon worden aangepast, is recyclen (hergebruiken van grondstoffen). Als we hier immers een e tussen de c en de l zouden zetten, komt er recycelen te staan en dat zou betekenen dat we het woord anders zouden moeten uitspreken, namelijk met een s-klank in plaats van een k-klank, wat resaiselen zou opleveren Een c voor een e, een i of een ij/y spreken we in het Nederlands immers als s uit, terwijl een c voor een a, een o of een u als een k klinkt. Daarom heeft recyclen geen extra e gekregen. Dat geldt ook voor het recente neologisme precyclen, een trend om minder verpakkingsmateriaal te gebruiken, zodat er ook minder gerecycled moet worden.
Reactie toevoegen