Zo gebruik je taal krachtig en beeldend

In zeshonderd bladzijden passeren de bijna ongekende mogelijkheden van het Nederlands de revue. De schrijvers geven per trefwoord aan welke woorden en woordcombinaties de betekenis daarvan kunnen versterken (intensiveringen, zoals stomtoevallig en dronken van geluk) en welke uitdrukkingen in het Nederlands gangbaar zijn om die trefwoorden kernachtig te verbeelden zonder het woord zelf te gebruiken (idiomatische uitdrukkingen, bijvoorbeeld op een rijdende trein springen voor meedoen en van het padje voor verward).

Unieke combinatie

‘Je moet eigenlijk andersom denken’, waarschuwt Rik Schutz. ‘Gewoonlijk zoek je een woord op dat je kent, maar met dit boek zoek je juist op wat je niet weet.’ Het boek maakt onderscheid tussen intensiveringen en idiomatische uitdrukkingen. Schutz: ‘Intensiveringen zijn alle manieren waarop je een begrip of een woord dat je gebruikt, kracht kunt bijzetten. Dat kun je doen met het standaardpakket bijwoorden, zoals heel, erg, veel en verschrikkelijk. Maar vaak zijn ze veel specifieker en is er een heel unieke combinatie van een woord en een ander woord. Wij hebben de meest gangbare van die combinaties bij elkaar gebracht. Het eerste woord van het boek is bijvoorbeeld aanbevelen: je kunt iemand van harte, ten zeerste en warm aanbevelen. Dat kracht bijzetten is soms nodig, maar het is ook leuk om iets aan te reiken dat specifieker is en dat meer variatie oplevert dan altijd maar heel of erg of verschrikkelijk.’

Zeven kleuren bagger

En wat zijn idiomatische uitdrukkingen? Schutz: ‘Het zijn manieren van zeggen, van verwoorden van begrippen, zonder dat je het woord daarin zelf gebruikt. Er zijn bijvoorbeeld heel veel manieren om te zeggen dat je bang bent. Het synoniem angstig staat niet in het boek, maar wel 36 uitdrukkingen, zoals de angst slaat je op het lijf, beven van angst, het Belgisch-Nederlandse de daver op het lijf jagen en zeven kleuren bagger schijten.’

Keuzelijstje

‘Ik heb het in de eerste plaats voor mezelf geschreven’, lacht de auteur. ‘Ik heb dit boek altijd willen bezitten, maar het was er nooit. Maar ik denk ook dat het echt een nuttig stuk gereedschap is voor mensen die vertalen naar het Nederlands. Voor hen is het prettig een keuzelijstje te hebben van hoe bepaalde begrippen in het Nederlands kunnen worden verwoord, zoals een rijmwoordenboek voor dichters handig kan zijn. Het is ook praktisch voor mensen die moeten schrijven en een beetje variatie in hun taal willen aanbrengen. En ik hoop dat het een leuk bladerboek is voor iedereen.’

Praktisch en verstrooiend hebben de auteurs met hun boek willen zijn. Dat is hun uitstekend gelukt. Sterker nog: het boek werkt verslavend (als chocola). Als je begint te bladeren, blijf je lezen (letters vreten). De beschrijvingen zijn overzichtelijk en boeiend (houden je in de ban). Je durft bijna geen woord meer te schrijven (de pen ter hand te nemen) zonder eerst in het boek (naarstig) gezocht te hebben naar alternatieven. Kijk dus uit, voordat u het koopt (op de kop tikt). Als u dat toch durft (de euvele moed heeft), veel plezier ermee (krijg de smaak te pakken)!