" 
Wikipedia: ‘Niemand kan alles weten, maar veel mensen weten een beetje’
Waar staat de oudste boom ter wereld? Wie was Pierre Seron? Of, wat is een Chinese drieklauw? Je kunt het zo gek niet verzinnen, het staat wel op internet. Als het om feitelijke informatie gaat, is een van de eerste hits meestal Wikipedia. De informatiedichtheid in deze online encyclopedie lijkt haast onuitputtelijk. En wie in het Nederlands zoekt, vindt vaak ook een Nederlandstalig antwoord. Met 1,9 miljoen Nederlandstalige artikelen is het Nederlands namelijk de vijfde taal op Wikipedia. Alleen in het Engels, Duits, Zweeds en Cebuano zijn er meer bijdragen verschenen.
Dit komt enerzijds door het gebruik van bots, computerprogramma’s die een groot aantal artikeltjes automatisch hebben gegenereerd. Anderzijds zijn er in verhouding relatief veel Nederlandstalige gebruikers actief. Op een miljoen Nederlandstaligen waren er in de afgelopen drie maanden 43 bewerkers. Ter vergelijking: op de Engelstalige site waren dit maar 21 actieve schrijvers op een miljoen Engelstaligen.
Iedereen mag eraan bijdragen. Graag zelfs, want alleen door veel inbreng worden de bijdragen en daarmee de encyclopedie beter.
‘Dit hoge aantal heeft ermee te maken dat Nederland het internet al in een vroeg stadium heeft omarmd en er daardoor percentueel veel Nederlandstalige internetgebruikers zijn die er goed mee overweg kunnen’, vertelt Sandra Fauconnier. Zij is al jaren actief betrokken bij Wikimedia, de organisatie achter de online encyclopedie, waar zij vrijwilligers ondersteunt en actief experts benadert om voor hun vakgebied mee te werken. Zij geeft een kijkje achter de schermen van de online encyclopedie. Wat niet iedereen weet, deze achterkant is voor iedereen vrij toegankelijk. Van elke bijdrage is de wijzigingsgeschiedenis en de discussie erover in te zien en iedereen mag eraan bijdragen. Graag zelfs, want alleen door veel inbreng worden de bijdragen en daarmee de encyclopedie beter.
Gezamenlijk filter
Wikipedia functioneert op basis van gezamenlijke kennis: niemand kan alles weten, maar veel mensen weten een beetje. Dus gezamenlijk filtert de groep de fouten eruit. Dit is ook een van de redenen waarom de bijdragen op de Engelstalige site vaak van hogere kwaliteit zijn. In absolute getallen zijn er veel meer schrijvers actief, 32172 om precies te zijn in maart 2017, ten opzichte van 1148 Nederlandstalige bewerkers. En, misschien nog wel belangrijker, er schrijven meer mensen mee aan één artikel. Hierdoor zijn ze vaak niet alleen uitvoeriger, maar ook diepgravender.
Op de Nederlandse site zijn dit voornamelijk mannen die relatief vaak met pensioen zijn.
Fauconnier: ‘Dit heeft ook te maken met een cultuurverschil. Elke taal heeft naast de vijf algemene zuilen van Wikipedia haar eigen regels, bijvoorbeeld over brongebruik, voetnoten, wat men een goede stijl vindt. In de Engelstalige gemeenschap wil men zo volledig mogelijk zijn en moet het stuk bovendien goed geschreven zijn. Op basis hiervan worden de stukken beoordeeld. Zo kun je dan bijvoorbeeld zien dat iets een A-klasse artikel is en een ander stuk maar de kwaliteit D-klasse heeft. In Nederland is men minder intellectueel bezig. Men wil vooral dat de basisinformatie er juist op staat en voor een breed publiek toegankelijk is.’
Werkgroep Gendergap
Het soort en aantal artikelen over bepaalde thema’s zijn het gevolg van de demografie van de gebruikersgemeenschap. ‘Op de Nederlandse site zijn dit voornamelijk mannen die relatief vaak met pensioen zijn. Hierdoor zijn bijvoorbeeld thema’s die eerder vrouwen interesseren vaak onderbelicht, zoals mode of ook hedendaagse kunst,’ aldus Fauconnier. Zij pleit daarom voor meer actieve deelname juist op het gebied van onderwerpen die nog nauwelijks zijn beschreven. Als lid van de werkgroep Gendergap voert zij actief campagne om meer vrouwen bij de site te betrekken. Ze benadrukt dat er verschillende manieren zijn om een bijdrage te leveren: ‘De drempel om zelf een stukje te schrijven is voor sommigen misschien te hoog, maar je kunt ook op overlegpagina’s van artikelen reageren en op deze manier je kennis inbrengen. Kritisch kijken is overal op internet belangrijk, maar ook op Wikipedia. Alleen door de kritische blik van de gebruikers kan de kwaliteit worden gewaarborgd.’
Inmiddels geldt de website in de tegenwoordige jungle van online-informatie als een van de betrouwbaarste bronnen.
In haar eigen bijdragen probeert zij zelf altijd zo grondig en diepgaand mogelijk te zijn, met veel bronnen en links om een zo compleet mogelijk beeld te geven, want hoe gedetailleerder en beter geschreven, hoe beter ook de reputatie van de encyclopedie.
Status van wetenschappelijke publicatie
Die is in de afgelopen jaren al duidelijk veranderd. Werd studenten een aantal jaren geleden nog ten zeerste afgeraden Wikipedia te raadplegen, inmiddels geldt de website in de tegenwoordige jungle aan online-informatie als een van de betrouwbaarste bronnen. Dit kan echter nog beter, denkt Fauconnier. ‘Bijdragen aan Wikipedia zou eigenlijk dezelfde status moeten krijgen als een wetenschappelijke publicatie. Valorisatie is tegenwoordig zo belangrijk voor wetenschappers, toch is schrijven op Wikipedia een ondergeschoven kindje. Terwijl je juist daar je kennis met een groot publiek zou kunnen delen.’
Kwaliteit verbeteren
Om dit besef te verspreiden en tegelijkertijd de kwaliteit van de artikelen op Wikipedia te verbeteren hebben Wikimedia Nederland en België een educatieprogramma in het leven geroepen. In navolging van een traditie in het Engelse taalgebied is er nu al twee jaar een vruchtbare samenwerking met Nederlandse en Vlaamse universiteiten en hogescholen, waaronder de universiteiten van Gent, Maastricht, Leuven, Utrecht en Amsterdam. Naast cursussen ‘Schrijven voor Wikipedia’ voor medewerkers wordt er vooral ingezet op de toekomstige generatie Wikipediaschrijvers, de studenten.
Voor sommige vakken krijgen zij de opdracht artikelen op Wikipedia aan te vullen, te schrijven of te verbeteren over hun studiegebied of de specifieke inhoud van het vak. ‘Het is een goede schrijfoefening,’ legt Fauconnier uit. ‘Ze leren op een toegankelijke manier over hun vakgebied te schrijven in een andere stijl dan een wetenschappelijke publicatie. Maar het is ook heel leuk voor de studenten, omdat hun bijdrage zichtbaar blijft na afloop.’ Voor Wikimedia is het van belang dat zij op die manier kennis maken met de ins en outs van de website om zo hopelijk in de toekomst makkelijker bij te dragen aan de encyclopedie. Want alleen als nog meer mensen hun kennis op de site delen met het brede publiek lukt het Wikipedia haar doelstelling te bereiken de meest volledige kennisdatabase ter wereld te worden, ook in het Nederlands.
'Steviger verankering Nederlands'
Het recent verschenen onderzoek de Staat van het Nederlands signaleert dat in juni 2016 bijna twee miljoen artikelen op de Nederlandstalige Wikipedia stonden. De Nederlandstalige artikelen zijn wel relatief kort en bovendien tot stand gekomen door relatief weinig samenwerking. Daardoor raadplegen gebruikers Wikipedia vaak niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels.
De Taalunie beschouwt het niet als een probleem dat informatie online ook in het Engels wordt geraadpleegd. Wel vindt zij dat kan worden ingezet op een nog stevigere verankering van het Nederlands. Dat kan bijvoorbeeld al door bestaande Nederlandstalige Wikipedia-pagina’s te verrijken met gegevens en materialen. Hiertoe kunnen zowel belanghebbenden als gebruikersgroepen gericht worden aangemoedigd.
Reactie toevoegen