Je suis circonflexe?

In 1990 schreef de Académie française een rapport over de accenten in de spelling van het Frans. Ze stelde daarbij vast dat het accent circonflexe, in het Nederlands ook wel bekend onder de naam ‘dakje’, in de meeste gevallen geen onderscheidende functie heeft als het boven een i of een u staat. Het teken maakt in die gevallen het schrijven van het Frans dus eigenlijk alleen maar nodeloos complex. Daarom stelde de Académie voor om het accent circonflexe boven de a, de e en de o te handhaven, maar het boven de i en de u facultatief te maken. Dat wil zeggen dat het de schrijver van de tekst vrij zou staan om de variant met of die zonder circonflexe te gebruiken. Ouderen konden dan gewoon blijven schrijven zoals ze het vroeger geleerd hadden, maar jongeren zouden op school leren dat de circonflexe hier niet meer hoefde, zodat het gebruik ervan vanzelf zou uitsterven. Dit zou het schrijven van de Franse taal er geleidelijk aan dan weer een stukje gemakkelijker op maken.

#JeSuisCirconflexe

Vanaf 2008 werd deze spelling in het Franse onderwijs als voorkeursspelling gehanteerd. In België en het Canadese Quebec voerde men de nieuwe regel eveneens zonder al te veel problemen in. Waarom dan nu ineens deze massale commotie in Frankrijk, die er zelfs toe leidde dat mensen die vonden dat hun taal geweld werd aangedaan, op Twitter de hashtag #JeSuisCirconflexe introduceerden? Die commotie kwam voort uit het besluit van de gezamenlijke Franse uitgevers om vanaf dit jaar de nieuwe schoolboeken in de ‘nieuwe’ spelling te drukken. Het valt echter te verwachten dat dit korte maar hevige protest snel zal verdwijnen en dat de voorkeursspelling binnen afzienbare tijd geruisloos maar gestaag de overhand zal krijgen.

Echte Nederlandse woorden

Heeft deze spellingaanpassing in Frankrijk ook gevolgen voor de spelling van het Nederlands? We hebben immers in de loop van de tijd aardig wat woorden uit het Frans in het Nederlands overgenomen, met accent en al. Moeten we die nu ook aanpassen aan de nieuwe Franse regels? Nee, dat hoeft niet. Woorden die als ingeburgerd beschouwd worden in onze taal hoeven niet meer te voldoen aan de regels van hun land van herkomst. Het zijn immers echte Nederlandse woorden geworden, die (moeten) voldoen aan de regels van het Nederlands.

We spellen nog steeds neanderthaler, terwijl een Duitse spellingwijziging ervoor heeft gezorgd dat ze het woord daar inmiddels als Neandertaler schrijven.

In principe blijven deze woorden dus gehandhaafd in de spelling zoals we die altijd gehanteerd hebben, tenzij wij expliciet besluiten om daar iets aan te veranderen. Dat is echter een beslissing die genomen kan worden onafhankelijk van ontwikkelingen in het land waar de taal gesproken wordt. Zo spellen we ook nog steeds neanderthaler (met kleine letter en een h), terwijl een Duitse spellingwijziging ervoor heeft gezorgd dat ze het woord daar inmiddels als Neandertaler (met een hoofdletter en zonder h) schrijven. Dat betekent dus dat de in de Woordenlijst voorkomende woorden boîte, champagneflûte, coûte que coûte, crème brûlée, crème fraîche, croûte, flûte, fraîcheur, gîte, goûter, maître, maître d'hôtel, maîtresse, s'il vous plaît en tambour-maître in het Nederlands voorlopig nog steeds gewoon zo gespeld blijven. #WijZijnCirconflexe