NedTerm, of het belang van toegankelijke vaktaal

Wie zijn wensen adequaat onder woorden kan brengen, vindt het best zijn weg in onze huidige kennis- en informatiemaatschappij. Dat geldt niet alleen voor producenten en consumenten, maar ook voor overheid en burgers. De communicatie tussen deze spelers bestaat voor een belangrijk deel uit vaktaal. Alle partijen hebben voordeel bij een soepele communicatie in duidelijke, toegankelijke taal. Als de aanbodzijde haar terminologie goed organiseert en beheert, profiteert ook de burger.

Moedertaal

Uiteraard verloopt de communicatie het best in de moedertaal. Burgers begrijpen die het best en consumenten kopen meer als je ze in hun eigen taal aanspreekt. Natuurlijk wint het Engels om begrijpelijke redenen terrein, zeker in de techniek en de wetenschap. Toch is het in het belang van burgers, consumenten, overheden en bedrijven dat zij zich in het Nederlands tot elkaar kunnen richten, en dat de vertaling van teksten vanuit en naar het Nederlands efficiënt verloopt, ook en vooral als het gaat om specialistische taal.

Alle partijen hebben voordeel bij een soepele communicatie in duidelijke, toegankelijke taal.

Steunpunt voor Nederlandstalige Terminologie

Het professionele Nederlands is één van de gebieden waarop de Taalunie beleid voert. Daarom werd in 2007 het Steunpunt voor Nederlandstalige Terminologie opgericht. Het Steunpunt is een samenwerkingsverband van de VU in Amsterdam en het Gentse taaltechnologische bedrijf CrossLang, dat op software voor de vertaalsector gericht is.

Het Steunpunt wil gebruikers van vaktaal met raad en daad bijstaan en probeert ook de terminologie als praktische en wetenschappelijke discipline onder de aandacht te brengen. De belangrijkste doelgroepen zijn bedrijven, onderwijsinstanties, overheden en natuurlijk (technische) vertalers. Het Steunpunt organiseert workshops voor specifieke doelgroepen en symposia over verschillende terminologische onderwerpen (klik hier voor de agenda). 

Drie tools in ontwikkeling

Hoe verzamel en beheer je iets als terminologie? Wij zochten een concrete methode die in de eerste plaats praktisch bruikbaar is, maar ook wetenschappelijk gefundeerd. De methodologie moet bovendien geflankeerd worden met de juiste software.

Er bestaan al verschillende goede tools op de markt, maar deze zijn meestal gebouwd voor het Engels of voor andere ‘grote’ talen en werken niet altijd even goed voor het Nederlands. Daarom heeft de Taalunie drie eenvoudig te gebruiken tools voor het Nederlands laten ontwikkelen.

• De eerste is een termextractor, genaamd TermTreffer. Met deze online tool kunnen gebruikers potentiële termen uit hun corpus extraheren. Een termextractor leest razendsnel miljoenen woorden en vist daar de relevante termen uit. Die termen kunnen vervolgens met één druk op de knop in hun context bekeken worden. Uiteraard hebben zulke hulpmiddelen de mogelijkheden van woordenboekmakers radicaal veranderd.Zo wordt er op dit moment hard gewerkt aan een omvangrijk juridisch woordenboek Nederlands–Spaans. Om zo’n woordenboek te ontwikkelen, maar ook om het actueel te houden, moet heel veel werk verzet worden. Zeer belangrijk is dat de juiste termen in wetteksten en vakliteratuur gevonden worden en dat hun gebruik kan worden bestudeerd. 
• Vervolgens kun je deze termen opslaan en beheren in een database: dit is de tweede tool in ontwikkeling.
• Tot slot zet het Steunpunt de website Termwerk op die als een marktplaats zal dienen: terminologen en terminologische projecten komen op deze site met elkaar in contact. Vertalers zijn op zoek naar experts, experts hebben vertaalvragen, beiden hebben behoefte aan een terminoloog of een computerprogrammeur. De makel- en schakelwebsite Termwerk fungeert als een marktplaats in de terminologie. Zo wordt vraag en aanbod bij elkaar gebracht. 

We hopen dit drieluik dit voorjaar te lanceren. Vervolgens zullen we in Nederland en Vlaanderen workshops organiseren om geïnteresseerden met de nieuwe software kennis te laten maken en voorstellen te geven voor een bijpassende werkmethode.

TiNT 2015

Veel mensen die zich met vaktalen bezig houden, werken min of meer in een isolement. Het is niet voor de hand liggend dat een expert in traditionele meubelmakerij een collega spreekt die jaarlijks een invloedrijke economische begrippenlijst publiceert. Toch kunnen ze heel veel aan dat contact hebben, want de problemen en oplossingen van het beschrijven en ontsluiten van hun vaktaal zijn niet heel verschillend. Het Steunpunt probeert, samen met de vereniging NL-TERM, die contacten te leggen.

Dat kan bijvoorbeeld op het jaarlijkse TiNT-congres over Terminologie in het Nederlandse Taalgebied. Het TiNT-congres is goedbezocht en wordt door de doelgroep zeer gewaardeerd. TiNT 2014 had de taal van de overheid als thema. In 2015 staat op TiNT de Nederlandse terminologie bij de Europese instellingen centraal. Het congres vindt op 8 oktober plaats in Brussel, bij de Europese Unie. Er zal speciale aandacht worden besteed aan hoe die terminologie in de praktijk tot stand komt en hoe die op de vertaalinstellingen wordt beheerd en gebruikt. (N.B. Jaarlijks verschijnt er een bundel met de presentaties van TiNT; kosteloos na te bestellen bij het Steunpunt.)