Weet u wanneer het jeukt en wanneer het kriebelt? Begrijpt u het als iemand olie op het vuur gooit en wanneer hij dat op de golven doet? Kent u het verschil tussen gek met, gek op en gek van? 

Hoe kun je teksten begrijpelijker maken voor een breed publiek? Die vraag stond centraal in het vierjarige NWO-programma Begrijpelijke taal. Henk Pander Maat en zijn collega’s ontwikkelden een leesbaarheidsformule, waarmee je de moeilijkheidsgraad van een tekst kunt vaststellen. De leesbaarheidstool die daaruit voortkwam is interessant voor een grote groep tekstschrijvers.

Al langer dan veertig jaar schrijft en doceert Wim Rutgers (75) over de literatuur van de voormalige Nederlandse Antillen, Aruba en Suriname. De Taalunie bekroonde hem ervoor tijdens een conferentie over Nederlandse taal- en letterkunde die eind november op Aruba plaatsvond. ‘Via de literatuur leer je een land kennen.’

‘Dit gebeurt er als we alle communicatie in onze koffiebar vervangen door onduidelijke taal.’ Dat is de boodschap van een grappig filmpje in het kader van de campagne ‘Hou je taal Heerlijk Helder.’ De gedaantewisseling van de koffiebar maakt dat de ene bezoeker vraagt om een buiten proportie gewoontegetrouwe hoeveelheid espresso met heet water, terwijl een ander de nieuwe look-and-feel nogal confronterend vindt.

Onlangs sloten het Curaçaos ministerie van Onderwijs en de Taalunie een nieuwe raamovereenkomst waarin zij afspraken om nauwer samen te werken op het gebied van de Nederlandse taal. Daarnaast werd met de zes Caribische eilanden het Netwerk Nederlands als Vreemde Taal opgericht.

Als u wat hoort over het Zuid-Amerikaanse Guyana, dan denkt u niet direct aan het Nederlands. Toch zijn er hier nog steeds talloze historische verwijzingen naar de Nederlandse taal te vinden. Daarnaast biedt een taalcursus Nederlands ook in de huidige tijd kansen en perspectieven voor de inwoners aldaar.

Zuid-Afrika kent maar liefst elf officiële talen. Naast het Engels en het aan het Nederlands verwante Afrikaans zijn er negen Bantoetalen: Zuid-Ndebele, Noord-Sotho, Zuid-Sotho, Swazi, Tsonga, Tswana, Venda, Xhosa en Zoeloe. Zuid-Afrika is dus een meertalig land bij uitstek. Een land dat zich ook inspant om die meertaligheid te bevorderen, al gaat dat niet altijd van een leien dakje. Precies daarom kunnen wij Nederlandstaligen heel wat van de Zuid-Afrikaanse situatie leren. Omgekeerd valt er voor Zuid-Afrika weer veel van ons te leren, bijvoorbeeld als het gaat om het ontwikkelen van een taalinfrastructuur.

Is een halfvol glas hetzelfde als een halfleeg glas? En is werkloos hetzelfde als werkzoekend? In de beleving van veel mensen zit er een verschil tussen deze termen. De taal die we spreken en de woorden die we gebruiken zijn van invloed op onze waarneming en beleving.

Zelfs de nieuwsbrief van de Taalunie bevat onnodige Engelse woorden, schrijft een lezer aan de redactie.  In een recente editie van Taalunie:Bericht las hij het artikel  ‘Nieuwe tool bepaalt tekstniveau.’ Waarom werd hier niet over een nieuw instrument of werktuig gesproken? En nu hij de kwestie toch ter sprake bracht: waarom moet het altijd over skills gaan? Wat is er mis met vaardigheden? Het zijn heel redelijke vragen, waar veel Nederlandstaligen mee zitten.

Sinds half januari draait de film Taal is zeg maar echt mijn ding in de Nederlandse bioscopen. De film is geïnspireerd op de gelijknamige bestseller van Paulien Cornelisse. Taal leeft. Het Nederlands is continu in beweging en ongemerkt sluipen er nieuwe woorden, zinnen en uitdrukkingen in ons taalgebruik. In de film passeren vele taaltoepassingen de revue.